HOME

09 Maret, 2022

Sunan Al-Daruqutni

 

    A.    Nama kitab al-Sunan.

Kata sunan adalah bentuk jamak dari kata sunnah yang menurut satu pendapat mempunyai pengertian sama dengan kata Hadis. Sedang yang dimaksud sunan dalam pembahasan ini adalah metode penyusunan kitab hadith dengan berdasarkan klasifikasi hukum Islam (Abwab Fiqhiyah), dan hanya mencantumkan Hadis-Hadis dari Nabi saja (Hadis Marfu‘). Apabila terdapat hadith Mauquf (dari sahabat) atau Hadis Maqtu‘ (dari Tabi’in) maka jumlah relatif sedikit. Model penyusunan kitab ini sama dengan Muwatta dan Musannaf, yang membedakan adalah  dalam Muwatta dan Musannaf banyak memuat Hadis Mauquf dan Maqtu‘.[1] Karna keberadaan kitab al-Daruqutni sebagaiman definisi di atas sehingga kitab beliau tersebut dinamakan al-Sunan yang kemudian dinisbatkan kepda pemiliknya yaitu al-Daruqutni.

    B.     Metode penyusunan kitab al-Sunan

Al-Daruqutni memulai kitabnya dengan kitab al-Taharah, kemudian kitab al-Haid, kitab al-Salat, kitab al-Jum’ah, kitab al-Witr, kitab al-Idain, kitab al-Istisq’, kitab al-Jana’iz, kitab al-Zakat, kitab Zakat al-Fitrih, kitab al-Siyam, kitab al-Haj, kitab al-Buyu’, kitab al-Hudud wa al-Diyat wa Ghairihi, kitab al-Nikah, kitab al-Talaq, wa al-Khulu’ wa al-Ila’, wa ghairihi, kitab al-Fara’id wa al-Sair wa Ghairu Dzalik, kitab al-Sair, kitab Baqiyat al-Fara’id, kitab al-Makatib, kitab al-Nawadir, kitab al-Wasaya, kitab al-Wakalah, kitab al-Rada’, kitab al-Ahbas, kitab fi al-Aqdiyah, wa al-Ahkam wa Ghairu Dzalik, kitab Umar Radiyallahu Anhu ila Abi Musa al-Ash’ari, kitab al-Ashrabat wa Ghairiha.

Kitab ini pertama kali dicetak di India pada tahun 1310 H. Al-Hafiz al-Ghassani mengatakan dalam sunan al-Daruqutni terdapat 4790 Hadis.

    C.    Motivasi penulisan.

Tujuan penulisan kitab al-Sunan adalah dalam rangka menuturkan beberapa Hadis yang asing dalam masalah Fiqih dan mengumpulakan jalur-jalurnya. Sehingga ketika jalur-jalur Hadis ini banyak maka dapat dijadikan Hujjah. Sedang Hadis-Hadis Mashhur yang terdapat dalam Sahih Bukhari dan Sahih Muslim juga yang lainnya, tidak beliau cantumkan dalam kitab ini.[2]

Ibn Taimiyah Menuturkan bahwa tujuan al-Daruqutni menuliskitab al-Sunan-nya adalah untuk mengumpulkan hadith-hadith yang Gharib (asing) sehinga dalam kitabnya ini beliau meriwayatkan Hadis-Hadis dhaif bahkan Maudu’yang tidak diriwayatkan oleh rawi yang lain dalam kitab-kitab mereka.[3]

    D.    Penilaian ulama terhadap kitab al-Sunan.

Para ulama Hadis sepakat akan ketidak bolehan berpegang pada Hadis yang hanya dicantukan dalam kitabnya al-Sunan.[4] al-Hafiz Ibn Abdul Hadi memanyatakan al-Daruqutni dalam al-Sunan-ya mencantumkan Hadis-Hadis Gharib, juga banyak di dalamnya riwayat-riwayat Hadis yang da’if dan Munkar, bahkan Maudu’, akan tetapi pada sebagian hadith-hadith tersebut beliau menjelaskan illat-illat dan sebab-sebab ke-munkaran-nya.[5]

E.     Contoh Hadis dalam kitab al-Sunan.

1.      Hadis yang dinilai Sahih:[6]

باب الاغتسال في الماء الدائم

134- حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ النَّيْسَابُورِيُّ ، قَالَ : حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى قَالَ أَخبَرَنَا عَبْدُ اللهِ بْنُ وَهْبٍ قَالَ أَخبَرَنِي عَمْرُو بْنُ الْحَارِثِ عَنْ بُكَيْرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا السَّائِبِ مَوْلَى بَنِي زُهْرَةَ حَدَّثَهُ أَنَّه سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم لاَ يَغْتَسِلُ أَحَدُكُمْ فِي الْمَاءِ الدَّائِمِ وَهُوَ جُنُبٌ فَقَالَ كَيْفَ نَفْعَلُ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ يَتَنَاوَلُهُ تَنَاوُلاًإِسْنَادٌ صَحِيحٌ

Bercerita Padaku Abu Bakar al-Naisaburi, sesungguhnya Abu al-Sa’ib (budak bani Zuhrah) mendengar Abu hurairah berkata : rasulullah bersabda : Jangan salah satu dari kalian membasuh di dalam air yang diam sedangkan kalian sedang Junub, sahabat berkata bagaimana kami melakukannya wahai abu hurairah ? abu hurairah menjawab ambillah air tersebut sedikit demi sedikit.

 

2.      Hadis yang dinilai da’if ;[7]

سنن الدارقطني ـ تدقيق مكتب التحقيق - (1 / 49)

83- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ ، قَالَ : حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ الْقَلاَنِسِيُّ ، قَالَ : حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ، قَالَ : حَدَّثَنَا ابْنُ عَيَّاشٍ قَالَ حَدَّثَنِي الْمُثَنَّى بْنُ الصَّبَّاحِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم مَيْتَةُ الْبَحْرِ حَلاَلٌ وَمَاؤُهُ طَهُورٌ

باب كل طعام وقعت فيه دابَّةٌ ليس لها دمٌ

84- حَدَّثَنَا أَبُو هَاشِمٍ عَبْدُ الْغَافِرِ بْنُ سَلاَمَةَ الْحِمْصِيُّ قَالَ وَجَدْتُ فِي كِتَابِي عَنْ يَحْيَى بْنِ عُثْمَانَ بْنِ سَعِيدٍ الْحِمْصِيِّ ، قَالَ : حَدَّثَنَا بَقِيَّةُ بْنُ الْوَلِيدِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ الزُّبَيْدِيِّ عَنْ بِشْرِ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ زَيْدٍ (ح) وَحَدَّثَنَي مُحَمَّدُ بْنُ حُمَيْدِ بْنِ سُهَيْلٍ ، قَالَ : حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي الأَخْيَلِ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي ، قَالَ : حَدَّثَنَا بَقِيَّةُ قَالَ حَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ أَبِي سَعِيدٍ ، عَنْ بِشْرِ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ زَيْدِ بْنِ جُدْعَانَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ ، عَنْ سَلْمَانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَا سَلْمَانُ كُلُّ طَعَامٍ وَشَرَابٍ وَقَعَتْ فِيهِ دَابَّةٌ لَيْسَ لَهَا دَمٌ فَمَاتَتْ فِيهِ فَهُوَ حَلاَلٌ أَكْلُهُ وَشُرْبُهُ وَوُضُوؤُهُ

لَمْ يَرْوِهِ غَيْرُ بَقِيَّةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ الزُّبَيْدِيِّ وَهُوَ ضَعِيفٌ

Bercerita Padaku Abu Abu Hashim Abdul Ghafir, dari Salman berkata : bersabda Rasulullah  SAW. Wahai Salman setiap makanan dan minuman yang di hinggapi hewan melata yang tidah punya darah kemudian hewan tersebut mati di dalamnya maka halal memakan dan meminumnya juga dibuat wudu’.

 

Hadis ini tidak diriwayatkan kecuali dari Baqiyah dari Sa’id bin Abi Sa’id al-Zubaidi sedang dia adalah rawi yang da’if.

3.      Hadith yang dinilai Munkar:[8]

87- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْفَتْحِ الْقَلاَنْسِيُّ ، قَالَ : حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ الْبَزَّازُ ، قَالَ : حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ مُحَمَّدٍ الأَعْسَمُ ، قَالَ : حَدَّثَنَا فُلَيْحٌ عَنِ الزُّهْرِيِّ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ رَضي الله عنها قَالَتْ نَهَى رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُتَوَضَّأَ بِالْمَاءِ الْمُشَمَّسِ أَوْ يُغْتَسَلَ بِهِ وَقَالَ إِنَّهُ يُورِثُ الْبَرَصَ

عَمْرُو بْنُ مُحَمَّدٍ الأَعسمُ مُنْكَرُ الْحَدِيثِ وَلَمْ يَرْوِهِ عَنْ فُلَيْحٍ غَيْرُهُ ، وَلاَ يَصِحُّ عَنِ الزُّهْرِيِّ

Bercerita Padaku Muhammad bin al-Fatt al-Qalnsiyu, dari Aishah rah berkata: Rasulullah SAW. melarang berwudu’ dengan air yang terkenak sinar matahari atau membasuh dengan memakainya, sesungguhnya itu menyebabkan penyakit belang.

Umar bin Muhammad al-A’sam hadithnya Munkar tidak meriwatkan dari Fulaihin kecuali dia, dan riwayatnya dari Zuhri tidak sahih.

4.      Hadith yang dinilai Matruk : [9]

75- حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللهِ بْنِ مُبَشِّرٍ ، قَالَ : حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَرْبٍ ، قَالَ : حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ أَبَانَ عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي مَاءِ الْبَحْرِ قَالَ الْحَلاَلُ مَيْتَتُهُ الطَّهُورُ مَاؤُهُ

أَبَانُ بْنُ أَبِي عَيَّاشٍ مَتْرُوكٌ

Bercerita Padaku Ali bin Abdullah bin Mubashir, dari Anas dari Rasulullah SAW. Tentang masalah air laut rasulullah bersabda : halal baikainya dan suci airnya.

 

Abanu bin Abi ‘Ayyashin adalah rawi Matruk (ditnggalkan Hadisnya).

5.      Hadith yang dinilaiMauquf:[10]

77- حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ أَحْمَدُ بْنُ مُوسَى بْنِ مُجَاهِدٍ ، قَالَ : حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ رَاشِدٍ ، قَالَ : حَدَّثَنَا سُرَيْجُ بْنُ النُّعْمَانِ ، قَالَ : حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ أَبِي التَّيَّاحِ ، قَالَ : حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ سَلَمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسِ قَالَ سُئِلَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَنْ مَاءِ الْبَحْرِ فَقَالَ مَاءُ الْبَحْرِ طَهُورٌ

كَذَا قَالَ وَالصَّوَابُ مَوْقُوفٌ

Bercerita Padaku Abu Bakar Ahmad bin Musa bin Mujahid, dari Ibn Abbas berkata : rasulullah ditanya tentang air laut, beliau bersabda : air laut suci.

Menurut al-Daruqutni Hadis ini Mauquf .

6.      Hadith yang dinilai Maudu’ (palsu) :[11]

587 - حَدَّثَنَا أَبُو عُبَيْدٍ الْقَاسِمُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ شُعْبَةَ بْنِ جُوَانٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبَانَ حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ الأَحْمَرُ عَنْ أَبِى خَالِدٍ عَنْ أَبِى هَاشِمٍ الرُّمَّانِىِّ بِهَذَا أَنَّهُ رَعَفَ فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- « أَحْدِثْ لِذَلِكَ وُضُوءًا ». عَمْرٌو الْقُرَشِىُّ هَذَا هُوَ عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ أَبُو خَالِدٍ الْوَاسِطِىُّ مَتْرُوكُ الْحَدِيثِ قَالَ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ وَيَحْيَى بْنُ مَعِينٍ أَبُو خَالِدٍ الْوَاسِطِىُّ كَذَّابٌ.

Bercerita Padaku al-Qasim bin Ismail, dari Abi Hashim sesungguhnya dia keluar darah dari hidungnya (Mimisan: jawa ) Rasulullah SAW. bersabda : batallah wudu’mu dengan sebab itu.

Umar al-Qurshi adalah Umar bin Khalid Abu Khalid al-Wasiti adalah rawi Matruk, Ahmad bin Hanbal dan Yahya bin Ma’in : Abu Khalid al-Wasiti pendusta.

Baca artikel tentang Hadis lainya :

Daftar Pustaka 

Ali, Mustafa Ya’qub. Kritik Hadis. Jakarta: Pustaka Firdaus, 2008.

Baghdadi (al), Ahmad bin Ali Abu Bakar al-Khatib, Tarikh Baghdad. Beirut:Dar al-Kutub al-Ilmiyah,tt.

Daruqutni (al), Abu al-Hasan Ali bin Umar ibn Ahmad bin Mahdi, Al-Ilal Al-Waridah Fi AHadis Al-Nabawiyah. Riyad: Dar al-Taybah, 1985.

Daruqutni (al), Abi al-Hasan Ali bin Umar. Sunan al-Daruqutni. t.tp. Muassasah al-Risalah,tt.

Dhahabi (al), Syamsuddin Muhammad bin Ahmad bin Utsman. Siyaru A’lam An-Nubala’. Beirut: Da<r al-Kutub al-Ilmiyah, 2004.

_______.. Tadzkirah al-Hufadz. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah,1998.

Dimsyiqi (al), Abu al-Fida’ Ismail bin Umar bin Katsir al-Qursyi, al-Bidayah wa an-Nihayah ( t.tp : Dar Ihya’ at-Turats al-Arabiyah,1988).

Hadi, Ibn Abdul. Al-Sarim Al-Munki. Beirut : Mu’assasah al-Rayyan, 2003.

Hambali (al), Abd al-Hay bin Ahmad bin Muhammad al-Ukri. tt. Shazarat al-Zahab fi Akhbar min Zahab (Dimsyik: Dar Ibn Kathir).

Kattani (al), Muhammad Ja’far. Risalah Al-Mustatrafah Li Bayani Mashhuri Kutub Al-Musharrafah. Beirut: Dar al-Basha’ir al-Islamiyah, 1986.

Khalikan, Abu al-Abbas Shams al-Din Ahmad bin Muhammad bin Abi Bakar bin. Wafayat Al-A’yan Wa Anba’i Abna’ Al-zaman. Beirut: Dar Shadr, 1900-1994M.

Said, Abu Abdillah al-Bihri Muhammad bin.Thabaqat Al-Kubra. Beirut: Dar al-Shadr. 1968.

S{alah, Ibn. Thabaqat al-Fuqaha’ as-Syafi’iyah,(Beirut : Dar al-Bashair al-Islamiyah,1992.

Shafi’i, Abi al-Qasim, Ali bin al-Hasan Ibn Hibatullah bin Abdullah. Tarikh Madinah Dimsyiq. Beirut: Dar al-Fikr, 2000.

Subuki (al), Taj al-Din bin Abd al-Kafi. Tabaqat Al-Shafi’i Al-Kubra . Hajar: tp, 1413H.

Al-Ilal wa Ajnasuha (t.tp: tp,tt)

Taimiyah, Ibn. Majmu’ Al-Fatawa.  t.tp:Dar al-Wafa’, 2005.

Zahwu, Abu. Muhammad, Al-Sunnah Qabla al-Tadwin(t.t:t.p,1984).


[1] Ali Mustafa Ya’qub, Kritik Hadis (Jakarta, Pustaka Firdaus, 2008),79.

[2]Muhammad Ja’fa Al-Kattani, Risalah Al-Mustatrafah Li Bayani Mashhuri Kutub Al-Musharrafah, (Beirut: Dar al-Basha’ir al-Islamiyah, 1986)., 68.

[3]Ibn Taimiyah, Majmu Al-Fatawa. (Dar al-Wafa’, 2005), 166.

[4]Ibid., 166.

[5]Ibn Abdul Hadi, Al-Sarim Al-Munki. (Beirut : Mu’assasah al-Rayyan, 2003),22.

[6]Abi al-Hasan Ali bin Umar al-Daruqutni. Sunan al-Daruqutni (t.tp. Muassasah al-Risalah, tt)1,78.

[7]Abi al-Hasan Ali bin Umar al-Daruqutni.Sunan al-Daruqutni(t.tp. Muassasah al-Risalah, tt)1,49

[8]Abi al-Hasan Ali bin Umar al-Daruqutni.Sunan al-Daruqutni(t.tp. Muassasah al-Risalah, tt)1,51

[9]Ibid,. 1,45

[10]Ibid,. 1,45

[11]Abi al-Hasan Ali bin Umar al-Daruqutni.Sunan al-Daruqutni(t.tp. Muassasah al-Risalah, tt)1,150.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

DALIL PUASA RAMADHAN DALAM AL-QUR'AN DAN HADIST

  Dalil Puasa Ramadhan dalam Al-Qur'an Berikut empat dalil tentang puasa Ramadhan yang ada dalam Al-Qur'an: 1. Surah Al-Baqarah ...